Exercitium 45: Plinius Caecilius Secundus

Plinius [wenst] zijn Tacitus heil.

Toen ik onlangs in mijn vaderstad was, kwam, gekleed in de toga met purperen zoom, de zoon van een stadsgenoot naar me toe. Ik vroeg hem: 'Studeer je?' Hij antwoorde: 'Jazeker!' 'Waar?' 'In Milaan.' 'Waarom niet hier?'
En zijn vader, die de jongen zelf vergezelde) [zei]: 'Omdat wij hier geen onderwijzers hebben.' 'Waarom niet? Want het is geweldig in het belang van jullie, die vaders zijn (en toevallig luisterden er meerdere vaders), dat jullie kinderen bij voorkeur hier leren. Waar immers kunnen ze aangenamer leven dan in hun vaderstad onder het oog van hun ouders, of met minder kosten dan thuis? Wat een kleine moeite is het dan om, wanneer er geld bijeengebracht is, onderwijzers te werven, en om wat jullie nu besteden aan woning, reisgeld, en aan wat in het buitenland gekocht wordt, als loon aan te wenden (toekennen)?
En ik, die geen kinderen heb, ben bereid voor onze republiek, als voor een dochter of ouder, een derde deel bij te dragen aan wat het jullie zal behagen bijeen te brengen, en neem een betere geest aan vanuit de mijne, die begerig ben meer te doen dan ik schuldig ben bij te dragen. Jullie kunnen niets beters verrichten voor jullie kinderen, niets aangenamers voor de vaderstad. Laten hier onderwezen worden, die hier geboren zijn. En mogen er zulke beroemde leraren hiergeen geleid worden, dat door naburige steden hier de studie wordt gewenst, en dat zoals nu jullie kinderen naar een andere plaats gaan, spoedig vreemden naar deze plaats stromen.
Dit meende ik oprecht. Jou wil ik echter vragen dat je in de groep geleerden die uit bewondering voor jouw talent bij jou samenkomen, uitkijkt naar onderwijzers die wij kunnen uitnodigen. Echter onder dit voorbehoud, dat ik aan niemand mijn erewoord geef. Ik dien immers alleen maar de kinderen door middel van de ouders. Laten die oordelen, laten die kiezen; ik maak voor mij alleen aanspraak op de zorg en de kosten.
Vaarwel.