Hoofdstuk 11, tekst 6: Hannibal verlaat Italië

Men zegt dat hij, tandenknarsend en zuchtend en zijn tranen nauwelijks bedwingend naar de woorden van de gezanten heeft geluisterd. Nadat de opdrachten waren overgebracht, zei hij ‘Niet meer indirect, maar openlijk roepen zij me terug, die door te verbieden dat er versterking en geld werd gezonden (me) al lang geleden trachtten terug te trekken. Dus heeft niet het Romeinse volk, zo vaak verslagen en op de vlucht gedreven, Hannibal overwonnen, maar de Carthaagse senaat door
gekonkel en jaloezie; en niet Publius Scipio zal zozeer over deze smaad van mijn terugkeer juichen en opscheppen als wel Hanno, die ons geslacht, aangezien hij het niet door een andere zaak kon, met de ondergang van Carthago heeft onderdrukt?
Omdat hij juist dit al voorvoelde had in zijn geest, had hij van te voren schepen voorbereid. Dus, nadat de nutteloze menigte soldaten zogenaamd als wachtpost in de weinige vestingen van
het Bruttische land, die door vrees meer dan door vertrouwen werden behouden, waren uitgezonden, zette hij wat van kern die er in zijn leger was, over naar Afrika, nadat velen van Italische afkomst, omdat ze, weigerend naar Afrika te volgen, hun toevlucht gezocht hadden in het heiligdom van Juno Lacinia, dat tot op die dag ongeschonden was, in de tempel zelf gruwelijk waren gedood. Ze zeggen dat zelden iemand anders, die wegens ballingschap het vaderland verliet, zo bedroefd is
weggegaan als Hannibal, toen hij wegging uit het land van zijn vijanden; dat hij dikwijls heeft omgekeken naar de kusten van Italië, en dat hij goden en mensen beschuldigend vervloekingen heeft geuit ook jegens zichzelf en zijn eigen hoofd, dat hij zijn soldaten bebloed na de slag bij Cannae niet naar Rome had gevoerd; dat Scipio, die als consul de Punische vijand in Italië niet had gezien, het had gewaagd naar Carthago te gaan; dat hij, nadat 100.000 gewapenden gedood waren
bij het Trasumeense meer, bij Cannae [nadat hij had gedood], rond Casilinum en Cumae en Nola oud was geworden. Deze beschuldigingen uitend en klagend is hij uit het langdurige bezit van Italië weggehaald.