Hoofdstuk 24, vertaling 1: Een Zaak Over De Karren

Twee karren beladen met zware lading, werden door de muilezels gebracht, door de clivus Capitolinus heen. Terwijl de muilezels de clivum capitolinum beklommen, gingen de muilezeldrijvers, naar voor de karren, en zij spanden zich in, zodat zij de rechte koers vast houden konden. Plotseling echter begon de zich boven bevindende kar achteruit te gaan.

Terwijl de kar afdaalde, de muilezeldrijvers van de tweede kar, welke zich bevonden tussen beide karren, gingen zo snel mogelijk weg uit het midden. (want)Zij meenden dat de gruwelijke dood, ze bedreigde. Nadat de muilezeldrijvers uit het midden weg gingen stootte de zich boven bevindende kar tegen de lager gelegen. Zo en dit begon achteruit te gaan. Vervolgens, terwijl geen enkel belemmerde, stortten de karren van de berg af, en zij verpletterden de slaaf, welke toevallig aan het wandelen was bij de clivus Capitulinus.

Wat later raadpleegde de meester van de slaaf Postumus de rechtsgeleerde:” Voor mijn dode slaaf, ben ik helemaal niet voor middelmatige schade getroffen. Tegen welken, hoort het, dat ik een proces moet voeren (over de schade)? .Tegen de muilezeldrijvers van de eerste kar, of tegen de muilezeldrijvers van de tweede kar, of tegen de meester van de muilezels?

Postumus antwoordt(antwoordde): ”Je moet de (oorzaak-)zaak vinden. In een (oorzaak-)zaak is het recht neergezet. Het staat vast dat de muilezeldrijvers van de bovengelegen kar tekort schoten. Als zij uit zichzelf de kar lieten gaan, lieten zij de plicht in de steek. Dus het behoort, dat jij, een proces gaat voeren, tegen ze. Maar als de muilezeldrijvers de kar niet konden vasthouden, omdat de muilezels te weinig gezond waren, kan proces gevoerd worden tegen de meester van de muilezels. Het zekere is dat, de muilezeldrijvers van de tweede kar, niet voor het recht kunnen worden gedagen. Zij verlieten weliswaar hun kar, maar om de aannemelijke reden: zij vreesden de dood voor zich. Het beste is dus de getuigen te vinden. Terwijl de getuigen de feiten zullen bevestigen, zal je een rechtszaak kunnen beginnen.