Brief 38: Seneca groet zijn Lucilius

Twee didactische methoden

Terecht verlang je dat wij deze uitwisseling van brieven tussen ons intensiveren. Een gesprek baat het meest, omdat het stapje voor stapje de geest binnensluipt. Voordrachten die voorbereid zijn en uitgegoten worden terwijl een men luistert, hebben meer lawaai, (maar) minder vertrouwelijkheid. De filosofie is een goede raad: niemand geeft op luide wijze raad. Soms moet er ook gebruik gemaakt worden van die, laat ik maar zeggen, volksvergaderingen, wanneer (iemand) die aarzelt, aangezet moet worden; wanneer men echter niet hierop uit moet zijn dat hij wil leren, maar dát hij leert~ moet men zijn toevlucht nemen tot deze met meer gedempte stem gesproken woorden.

De positieve effecten van een vertrouwelijk gesprek
Zij dringen gemakkelijker naar binnen en hechten zich vast; men heeft immers niet veel, maar (wel) doeltreffende (woorden) nodig. Op de wijze van zaad moeten ze uitgestrooid worden, dat, ook al is het gering, wanneer het een geschikte plaats heeft ingenomen, zijn krachten ontvouwt en zich van iets heel kleins tot zeer grote wasdom uitbreidt. Hetzelfde doet de rede: zij ligt niet breed open, als je haar in het oog krijgt; tijdens het werken groeit ze. De dingen die gezegd worden, zijn weinig, maar als de geest deze goed heeft opgenomen, worden ze sterker en verheffen ze zich. Met filosofische levenslessen is het net zo eesteld [de gesteldheid van lessen is dezelfde], bedoel ik, als met zaden: ze hebben veel uitwerking, ook al zijn ze klein. Alleen, zoals ik (al) gezegd heb, een ontvankelijke instelling moet ze grijpen en in zich trekken; zij zal op haar beurt én veel voortbrengen én meer teruggeven dan ze ontvangen heeft. Gegroet.