Hoofdstuk 34, oefening 200: Het houten paard

Vermoeid van de zeer zware oorlogsinspanningen wilden de vorsten der Grieken Troje met een list overmeesteren. Aangespoord door Minerva heeft Ulixes een zekere Epeus bevolen een houten paard te construeren. Aan Ulixes gehoorzamend maakte Epeus een paard als een berg (zo groot). Het gebouwde paard werd gevuld met de meest moedige soldaten. Ulixes ging zelf als aanvoerder het paard binnen. Hij gaf een zekere Sinon opdracht in een modderig meer te schuilen. Eenmaal door Trojanen gepakt moet hij hen overhalen het paard de stad in te slepen.
De overige Grieken laten het paard op de kust achter. Zij gaan aan boord van hun schepen en hijsen de zeilen (letterlijk: hebben de zeilen aan de winden gegeven). Zij doen alsof ze naar huis gaan, maar ze verschuilen zich op Tenedos, een klein eilandje dichtbij de kust.
Omdat ze denken dat de Grieken zijn weggegaan, openen de Trojanen de poorten. Na zoveel jaren verlaten ze verheugd de stad en allen bekijken dat paard. Sommigen dringen erop aan om het paard binnen de muren te geleiden, anderen wantrouwen het geschenk. Laocoon, priester van Apollo, heeft zijn medeburgers ernstig gewaarschuwd: “Jullie zijn gek, als jullie geloven dat de vijanden zijn vertrokken, Trojanen. Of denken jullie dat enig geschenk van de Danaïden (Grieken) vrij van listigheid is? Staat Ulixes zo bekend? Vertrouw het paard niet, burgers! Wat het ook is, ik wantrouw de Grieken, ook als zij geschenken aandragen." Maar het lot liet niet toe dat de Trojanen Laocoon geloofden.
Intussen trekken herders Sinon uit de modder en leiden hem naar koning Priamus. Sinon zegt dat hij door Ulixes in de steek gelaten is. Hij vertelt verder dat dat paard aan Minerva gewijd is: “Maar als dat geschenk door jullie handen omhoog de stad ingaat, zal Troje Griekenland overmeesteren en zullen de Grieken boeten.”
Op de woorden van Sinon vertrouwend maken de Trojanen zich op om het paard de stad in te slepen. Die Laocoon wordt samen met zijn zoons, terwijl hij bij de zee een stier offert, gewurgd en gedood door twee slangen.
Diezelfde dag hebben de Trojanen onder grote vreugde het fatale paard, vol met vijanden, binnen de stadswal gesleept. Cassandra echter, dochter van Priamus, die de toekomst kende, hield niet op te waarschuwen om het paard buiten de muren te laten, maar niemand geloofde Cassandra ooit. In de nacht echter keerde de vloot der Grieken van Tenedos terug, terwijl de Trojanen onbekommerd sliepen. Sinon opent het paard. De poortwachters worden, terwijl ze slapen, afgemaakt. Troepen vijanden trekken de stad in. Wanhopend aan hun behoud bieden de Trojanen verzet, maar zij worden overwonnen en gedood. De geplunderde stad wordt in brand gestoken. Vrouwen worden gegrepen om als slavinnen aan de leiders der Grieken gegeven te worden. Hoewel Andromache, echtgenote van Hector, aan Achilles’ zoon Neoptolomus gegeven was, werpen de Grieken, aangespoord door Ulixes, het kleine zoontje van Hector, Astyanax, van de voorvaderlijke stadswal. Na de inname van Troje wordt Helena aan Menelaus teruggegeven. Paris boet met zijn dood voor het geschonden gastrecht.

Silent inter arma leges. Te midden van wapengekletter zwijgen de wetten (Cicero Pro Milone 4.11)