Tekst 16: Toga Virilis

Het was een feestdag, want Marcus vierde zijn ontvangst van de mannentoga.
's Ochtends vroeg kwam de hele familie bij het Lararium. In stilte stond Marcus tussen zijn vader en moeder. De broers en zussen en alle slaven waren ook aanwezig. Marcus plaatste al zijn kinderspullen voor het Lararium. Zijn amulet, zijn toga Praetexta en zijn houten zwaard waarmee hij altijd speelde terwijl hij nog een kleine jongen was. Daarna bracht de vader een offer, aan alle huisgoden. Allen zeiden: “Goede huisgoden, wij willen jullie dank betuigen omdat jullie onze Marcus tot nu toe hebben beschermd.”

De slaven trokken Marcus een nieuwe mannentoga aan voor de ogen van de ouders. De vader gaf de zoon een kus . De broers en zussen schreeuwden met enorme vreugde: “Hoera Marcus, je bent niet meer een jongen, maar een man.” Met gelijke vreugde hield de moeder haar zoon vast. Ze lachte en ze huilde. Marcus begon echter na korte tijd weerstand te bieden. “Het is al genoeg. Wij vieren vandaag toch zeker een feestdag? Hou dan op met huilen!”

's Middags leidde vader zijn zoon met een stoet van vrienden door veel straten naar het forum, waar Marcus aan al zijn vrienden zijn mannentoga toonde. Daarna is Marcus met zijn vader in het Tabularium naar een secretaris gegaan. De vader zei met een grote stem: Kijk mijn zoon Marcus Pomponius Crispus.
De secretaris antwoordde:"Jouw zoon is nu een Romeins burger". Later hebben Marcus en zijn vader op de berg Capitool een offer aan alle goden gedaan, die de jongen hadden beschermd tijdens alle jaren van zijn kindertijd.

Eerder had vader zijn vrienden uitgenodigd voor een maaltijd. Iedereen kwam. De maaltijd was vrij goed. Nadat de slaven de zoete wijn aan de gasten hadden overhandigd, tilde iedereen hun bekers: Heil en zegen voor de nieuwe burger en aanzienlijke man!