pag. 101-102 - Ik wil de pret niet drukken, maar … 23.12.8-13.5

Toen [zei] Hanno: ‘Ik zou vandaag gezwegen hebben, heren senatoren, om in de gemeenschappelijke blijdschap van allen niet iets te zeggen dat minder verheugend zou zijn; [maar] als ik nu, nu de senator [mij] vraagt of ik nog steeds spijt heb van het ondernemen van de oorlog tegen de Romeinen, niet zou ant-
65 woorden, dan zou ik wel eens óf hoogmoedig óf onderdanig kunnen lijken, waarvan het ene kenmerkend is voor een man die andermans vrijheid vergeet, het andere [voor een man die] zijn eigen [vrijheid vergeet]. Laat ik Himilco antwoorden,’ zei hij, ‘dat ik niet ben opgehouden spijt te hebben van de oorlog en dat ik niet eerder zal ophouden jullie onoverwinnelijke bevelhebber te kritiseren dan ik de oorlog beëindigd zal hebben gezien op enigszins (enige) draaglijke voorwaarde[n]; en aan het verlangen naar de oude vrede zal voor mij niets
70 anders (geen enkele andere zaak) dan een nieuwe vrede een einde maken. Dus die dingen waarop Mago zoëven heeft gepocht zijn voor Himilco en Hannibals andere handlangers al verheugend: voor mij kunnen ze verheugend zijn, omdat een succes in de oorlog, als wij gebruik willen maken van de fortuin, ons een gunstiger vrede zal geven; want als wij dit moment voorbij laten gaan waarop wij eerder kunnen schijnen de vrede te dicteren dan te aanvaarden, vrees ik dat
75 voor ons ook deze vreugde doorschiet en op niets uitloopt. Wat voor [vreugde] is dat echter ook nu? «Ik heb de legers van de vijanden gedood; stuur mij soldaten.» Wat anders zou je vragen, als je overwonnen was? «Ik heb twee kampen van de vijanden ingenomen, vol buit en voedselvoorraden natuurlijk; geef [mij] koren en geld.» Wat anders zou je vragen, als je uitgeplunderd, als je van je kamp beroofd was? En, om me niet zelf over alles te verwonderen – want ook ik,
80 omdat ik Himilco heb geantwoord, heb het volste recht te ondervragen – zou ik willen dat óf Himilco óf Mago antwoordt, nu er bij Cannae gestreden is tot de totale vernietiging van de Romeinse heerschappij en het vaststaat dat heel Italië in opstand is, ten eerste, of er ook maar één volk met Latijns burgerrecht naar ons is overgelopen, ten tweede, of er ook maar één man uit de vijfendertig dis-
85 tricten naar Hannibal is gedeserteerd.’ Toen Mago elk van beide had ontkend, zei hij: ‘Van de vijanden is er dus in ieder geval nog teveel over. Maar ik zou wel eens willen weten wat voor moreel of wat voor hoop die menigte heeft.’ Toen Mago zei dat niet te weten, zei hij: ‘Niets is gemakkelijker om te weten. Hebben de Romeinen ook maar enige gezanten naar Hannibal gestuurd aangaande vrede? Kortom, is er aan jullie bericht dat er in Rome ook maar enige melding
90 gemaakt is van vrede?’ Toen hij ook dit had ontkend, zei hij: ‘Dus hebben wij [nog net] zo’n volledige oorlog als wij hadden op de dag dat Hannibal naar Italië is overgetrokken. Wij zijn er merendeels nog die ons kunnen herinneren hoe wisselend de overwinning in de vorige oorlog is geweest. Nooit leek onze positie te land en ter zee voorspoediger dan hij was vóór het consulaat van Gaius Lutatius en Aulus Postumius; tijdens het consulaat van Lutatius en
95 Postumius zijn wij beslissend verslagen bij de Aegatische eilanden. Maar als, wat god verhoede (een (zodanig) voorteken dat de goden mogen afwenden), het lot ook nu dit iets verandert (zal hebben veranderd), hopen jullie dan, wanneer wij overwonnen zullen worden, op een vrede die niemand [ons] nu, wanneer wij overwinnen, aanbiedt? Als iemand mij zal raadplegen over hetzij vrede aanbieden aan de vijanden, hetzij [die] aanvaarden, dan weet ík wat ik als mijn mening zal geven; als jullie deze dingen die Mago eist in bespreking brengen,
100 vind ik dat dat het niet nodig is dat ze aan overwinnaars worden gestuurd en ben ik van oordeel dat ze [nog] veel minder gestuurd moeten worden aan degenen die ons misleiden met valse en ijdele hoop.’