Hoofdstuk 19, oefening 136: De list van Ulixes wordt door een list overtroffen
Categorie: Boek > Fabulae
Alle koningen gehoorzaamden aan de bevelen van Agamemnon .., allen behalve één, Ulixes, koning van het eiland Ithaca. De uiterst sluwe man wendde krankzinnigheid voor om de krijgsdienst te ontlopen. Een orakel had immers gezegd: “Als je Troje opzoekt, zal je pas na twintig jaar terugkeren.”
Zodra de boodschappers van Agamemnon aangekomen waren, bond hij een paard samen met een ezel aan zijn ploeg; zo ploegde hij met de zeer gebrekkige ploeg bij de kust van de zee; vervolgens strooide hij achter zijn rug in de kromme voren zout uit.
Toen de boden dit zeer stompzinnige werk zagen, stonden zij zo versteld, dat zij van oordeel waren dat de geest van Ulixes aangetast was. Eén bode laat zich echter niet beetnemen: Palamedes doorziet de list.
“Laten wij de krankzinnige op de proef stellen! Spoedig zullen jullie Ulixes de sluwste van alle mensen noemen,” zegt Palamedes in het geheim tegen zijn makkers. Zo gezegd, zo gedaan: hij tilt de zoon van Ulixes, Telemachus, een klein kereltje, op en legt hem voor de ploegschaar. Behendig wendt de ploeger de ploeg af...de krankzinnige.
De boden roepen gezamenlijk uit: “Jij Ulixes, weiger jij de krijgsdienst? Maar jij bent een aanvoerder van het grootste gewicht, want jij zal én de bondgenoten én de vijanden met je verstand overwinnen.” Zo hebben de boden, ondanks dat ze door diens list niet bedot werden, Ulixes geprezen. Omdat Ulixes door schaamte en eerzucht overwonnen werd, weigerde hij niet langer. Hij beval zijn slaven schepen uit te rusten en de wapens voor de dag te halen.
Terwijl de schepen worden geprepareerd, beveelt Ulixes zijn echtgenote sterk te zijn. Hij spoorde haar aan, hoopvol te blijven: “Ik zal Troje vernietigen, maar ik zal naar je terugkeren. Jij, waak over ons huis en zoon. Let erop, dat je niet ophoudt af te wachten en de moed niet opgeeft. Ik smeek je om trouw te blijven. Ik wens, dat jij onze zoon een voorbeeld van volharding geeft.” Terwijl Penelope trouw beloofde, werd haar boezem nat van vele tranen (letterlijk: vulde zij haar boezem met vele tranen). Ulixes gaf zijn zoon een kusje en ging weg.
Ulixes zal echter altijd tegen Palamedes een wrok blijven koesteren, omdat hij het bedrog van de waanzin doorzag. Maar opdat Palamedes te zijner tijd boete zal doen, verbergt Ulixes voor nu zijn zeer bittere haat en zwijgt.