Hoofdstuk 73, vertaling: De redevoering van Appius Claudius betreffende Pyrrhus
Toen Pyrrhus, koning van de Epiroten, naar Italië gekomen was om de Tarentijnen hulp te bieden, en consul Valerius Laevinus weinig succesvol tegen hem gestreden had, omdat diens soldaten geschrokken waren van de ongewone aanblik van olifanten, heeft hij een gezant naar de senaat gestuurd, die moest vragen dat de koning in Rome ontvangen zou worden om vrede te sluiten. Omdat het behaagd had dat over deze zaak verslag gedaan zou worden aan een senaat met een grotere bezetting dan normaal, was Appius Claudius, die vanwege een oogkwaal zich reeds lang onthield van openbare beraadslagingen, naar het senaatsgebouw gekomen en heeft hij, naar men vermeldt, als volgt gesproken:
“Vaak betreurde ik het dat ik blind was; nu ben ik echter blij en had ik bijna gezegd: och, waren mijn oren ook maar doof, zodat ze belet werden om zulke schandelijke en de naam van Romein onwaardige zaken te aanhoren. Wat? Zullen jullie Pyrrhus vrezen, die ons heeft overwonnen, alleen met behulp van olifanten? Laat het zo zijn, dat hij ons eenmaal overwonnen heeft, maar hij zal niet opnieuw winnen. Ik ontken niet dat Pyrrhus zeer ervaren is in het voeren van oorlog en dat zijn troepen op dit moment met die van ons vergeleken kunnen worden. Maar binnenkort zullen we de bovenhand krijgen, wanneer de Romeinen zich dapper betonen.
Er is voor jullie niets om aan te wanhopen, en er is niemand die niet gelooft dat wij de overwinnaars zullen zijn. Als hij na het eerste gevecht Rome belegerd had, had hij ons misschien overwonnen: hij had namelijk direct moeten aanvallen. Hij aarzelde echter om naar Rome te vertrekken en (wonderlijk om te zeggen) hij heeft zijn tijd verdaan met het plunderen van steden, omdat hij geld nodig had. Nu durft hij niet meer aan te vallen. Geloven jullie dat Pyrrhus niet overwonnen kan worden? Zagen jullie hem maar twee jaar eerder op Sicilië, terwijl hij wegvluchtte. Maar onbeschaamd eist hij dat Tarente, de beste haven van Italië, aan hem wordt overgedragen! Ik kan mijn lachen nauwelijks inhouden om zoveel stompzinnigheid. Laten jullie het niet ooit eens worden met die man over zo’n plan. Bedenk: de Galliërs hebben Rome niet kunnen overwinnen, – laat staan dat hij het kan. Nooit zal hij het kunnen, tenzij jullie zelf toevallig wanhopen aan jullie behoud. Hij heeft ons in een eerste gevecht overwonnen, omdat wij vanwege lafheid van de hulptroepen niet langer weerstand konden bieden; niet gemakkelijk toch overwint hij ons opnieuw. Dit raad ik jullie dringend aan: hecht geen geloof aan enige verheerlijker van Pyrrhus. Jullie moeten niet bang zijn voor Pyrrhus. Hij dreigt dat hij Rome zal verwoesten, als jullie Tarente niet overdragen. Wanneer hij hiermee dreigt, toont hij zijn dwaasheid. Ik hoop dat zo’n onwaardige vrede door allen veracht zal worden.â€
spreekwoorden
Waarover je twijfelt, doe het niet
Laat alles het dan begeven, de geest overwint toch alles
Vergeef een ander vaak, jezelf nooit
Ontvlucht wat onmatig is; denk eraan blij te zijn met het geringe
Het zal goed doen hier ooit aan terug te denken
Ik gedenk jou, gedenk jij mij