Hoofdstuk 14, tekst 6: Welke houding moet je aannemen tegenover de affecten?
6. WELKE HOUDING MOET JE AANNEMEN TEGENOVER DE AFFECTEN?
Elegant schijnt mij Panaetius geantwoord te hebben aan een zekere jongeman die
vroeg, of een wijze verliefd mocht zijn. Over een wijze, zei hij, zullen we het later nog eens hebben: door mij en jou, die nog ver van de wijze verwijderd zijn, moet niet zo
gehandeld worden, dat we vallen in een hevig bewogen situatie, onbeheerst,
overgeleverd aan een ander, zonder waarde voor onszelf. Wat Panaetius antwoordde
tegen de man die hem vroeg over de liefde, dat zeg ik over alle affecten. Laten we ons
zo ver als we kunnen, terugtrekken van het glibberige; zelfs op het droge staan wij te
weinig stevig. Jij zult mij op deze plaats proberen te weerleggen met die algemene
uitspraak tegen de stoïcijnen: 'Jullie beloven te grote dingen, jullie schrijven te harde
dingen voor. Wij zijn maar mensjes, wij kunnen ons niet alles ontzeggen. Wij zullen verdrietig zijn, maar weinig; wij zullen begeren, maar beheerst; wij zullen boos worden,
maar wij zullen tot bedaren komen.' Weet je waarom wij dat niet kunnen? 'Omdat wij niet geloven dat we het kunnen.' Integendeel, bij Hercules, er is iets anders aan de
hand: omdat we van onze fouten houden, verdedigen we ze en we willen die liever
verontschuldigen dan ze van ons afschudden. De natuur heeft de mens genoeg van
kracht gegeven, als wij die gebruiken, als wij onze krachten verzamelen en helemaal
voor ons, in elk geval niet tegen ons inzetten. Niet willen is er verantwoordelijk voor, het niet kunnen wordt als excuus gebruikt.
R1 Quaerenti=ppa,3e nmvl,'die vroeg'
R2 Esset=coni,imper,3e per,vanwege afhankelijke vraagzin,'mocht'
R2 Mihi/tibi=dat,auctoris
R3 Adhuc='nog'
R3 Sapiente=ppa,abl,ev,vanwege a en vanwege absumus,'de wijze'
R3 Absumus=2e pers,mv,vanwege mihi en tibi
R3 Committendum=gerundivum(er staat est bij dus altijd gerundivum)
R3 Ut='dat'
R3 Incidamus=coni,vanwege ut
R4 Alteri=dat,ev,'aan een ander'
R4 Sibi=hier 'voor ons zelf'
R6 Lubrico=abl,vanwege a
R6 Recedamus=coni,praesens,'laten we ons terugtrekken'
R6 Sicco=zelfstandig gebruikt,'het droge'
R6 Parum='te weinig'
R7 Occurres=futurum,'jij zult proberen te weerleggen'
R8 Promittitis=praesens,2e pers,mv
R13 Roboris=genitivus partitivus
R13 Utamur=coni,praesens,vanwege si
R13 Collegamus=coni,praesens,vanwege si
R14 Concitemus=coni,praesens,vanwege si
R14 Nolle/non posse=subjectsinfinitivus