Hoofdstuk 14, tekst 5: Wat onderscheidt de mens van plant en dier?
5 WAT ONDERSCHEIDT DE MENS VAN PLANT EN DIER?
Wat is het beste in de mens? De rede; hierin overtreft hij de dieren, en benadert hij de
goden. De tot ontplooiing gebrachte rede is dus het eigen goede, de overige dingen zijn voor hem gemeenschappelijk met de dieren en de planten. Hij is sterk; ook
leeuwen zijn sterk. Hij is mooi; ook pauwen zijn mooi. Hij is snel; ook paarden zijn snel.
Ik zeg niet: in al deze dingen wordt hij overwonnen. Ik vraag niet, wat hij in zich heeft als belangrijkste, maar wat als het zijne. Hij heeft massa; ook bomen hebben massa.
Hij heeft een instinct en de mogelijkheid zich te bewegen op eigen initiatief; ook
beesten en wormen hebben dat. Hij heeft een stem; maar een hoeveel helderder stem hebben honden, een hoeveel schellere stem hebben adelaars, een hoeveel zwaardere
stem hebben stieren, een hoeveel lieflijke en bewegelijke stem hebben nachtegalen?
Wat is eigen in de mens? De rede. Als deze juist en geperfectioneerd is, heeft ze
het geluk van de mens volledig gemaakt.
R1 Hac=dat,ev,v,vanwege ratio dat ook vrouwelijk is,'hierin'
R2 Illi=dativus possesivus (aan hem zijn)
R3 Deze hele tekst staat vol met ellipsen er wordt zo brevitas, kortheid bereikt
R4 His=abl,mv
R5 Habeat=coni,afhankelijke vraagzin
R8 Propium='eigen'
R8 Haec=nom,ev,v,'deze'