Latijn en Grieks.com
Latijn en Grieks.com
Latijn en Grieks.com

Sapientia

Brief 7

Advies: vermijd de massa
Je vraagt wat je moet menen dat door jou in het bijzonder vermeden moet worden? De massa. Je zult je daaraan nog niet veilig toevertrouwen. Ik in elk geval zal mijn zwakte bekennen: Nooit neem ik de instelling, die ik mee naar buiten nam, mee terug: Iets van datgene wat ik op orde gebracht heb, wordt in wanorde gebracht, iets van de dingen die ik verjaagd heb, komt terug. Wat aan zieken gebeurt, wie een langdurige ziekte in die mate getroffen heeft, dat ze zich nergens zonder schade buiten vertonen, dit gebeurt ons, van wie de geesten zich herstellen van een lange ziekte. De omgang met de grote massa is vijandig: Iedereen wel vertrouwt ons een of andere gedragsfout toe, of prent die in, of smeert die op, terwijl we er geen erg in hebben. In elk geval, hoe groter de massa is, waar tussen wij ons begeven, des te meer gevaar er is.


De gladiatorenspelen
Maar niets is zo schadelijk voor het goede gedrag, als bij een of ander schouwspel rondhangen: Dan immers sluipt een ondeugd naar binnen door uit te zijn op genot. Wat denk je dat ik bedoel? Ik ga gieriger terug, ijdeler, verwender, jazelfs wreder en onmenselijker, omdat ik tussen de mensen was. Bij toeval kwam ik terecht in de middagvoorstelling, terwijl ik spelen verwachtte en grappen en iets van ontspanning, waarin de ogen van mannen moesten bijkomen van menselijk bloed. Het tegendeel is het geval: Al wat eerder aan gevechten gebeurd is, was enkel en alleen medelijden; Nu zijn het pure slachtpartijen, nadat de grappen zijn weggelaten. Ze hebben niets om zich mee te beschermen. Omdat ze met hun hele lijven aan de aanval zijn blootgesteld, halen ze nooit tevergeefs uit. Dit verkiezen de meesten boven paren van gewone gladiatoren en publiekslievelingen. Waarom ze dit niet verkiezen? Het zwaard wordt niet door een helm, niet door een schild afgedreven. Waartoe die beschermingen? Waartoe het smeedwerk van de bewapening? Al die dingen zijn een uitstel van de dood. 's Morgens worden de mensen aan leeuwen en beren prijsgegeven, 's middags aan hun eigen toeschouwers. Ze bevelen dat de moordenaars aan hun toekomstige moordenaars worden prijsgegeven en houden de winnaars voor een andere slachtpartij vast. Het einde voor de vechtenden is de dood. Er wordt genadeloos gevochten. Dit gebeurt totdat de arena leeg is. 'Maar iemand heeft een roof gedaan, hij doodde een mens.' 'Wat dan nog? Verdiende hij het, omdat hij doodde, om dit te ondergaan? Waarom verdiende jij het, ongelukkige, om dit te mogen zien?' 'Dood hem, slaat hem, verbrand hem! Waarom rent hij zo bangelijk op dat zwaard af? Waarom dood hij hem onvoldoende stoutmoedig? Waarom sterft hij niet graag genoeg? Laat hij met klappen het strijdperk ingedreven worden, laten ze de wederzijdse klappen met ontblote en naar voren gekeerde borst opvangen.' Het schouwspel is tijdelijk onderbroken: 'Laat de mannen de keel doorgesneden worden, opdat er iets gebeurt.' Welnu, begrijpen jullie zelfs dit niet, dat voorbeelden van slecht gedrag overgaan op degenen die ze doen. Betuig dank aan de onsterfelijke goden, dat jullie hem, die het niet kan, leren wreed te zijn.




Herhaling van het advies
De ziel die teer en onvoldoende volhardend in het goede is, moet aan de volksmassa worden onttrokken: Men wordt gemakkelijk overgehaald naar de meerderheid. De andersgezinde menigte zou aan Socrates en Cato en Laelius de aan hen eigen instelling hebben kunnen ontnemen: Zoveel te meer kan niemand van ons, die juist nu aan ons karakter werken, een aanval verdragen van ondeugden die in een zo groot getale op ons afkomen. Eén voorbeeld van verwendheid of gierigheid doet veel kwaad: Een decadente huisvriend verzwakt en maakt ons langzamerhand week, een rijke buurman wekt begeerte op, een boosaardige metgezel, brengt z'n roest over op iemand, hoe vlekkeloos en argeloos ook. Wat denk je dat er gebeurt met dit gedrag, waarop in het openbaar een aanval wordt uitgevoerd? Het is nodig dat je of nadoet of haat. Elk van beiden dient echter vermeden te worden: Je moet niet gelijk worden aan de slechten, omdat ze met velen zijn, noch vijandig aan de velen, omdat ze verschillend zijn.


Houd het bij jezelf
Keer terug naar jezelf, zoveel als je kent! Ga met diegenen om, die jou beter zullen maken! Laat diegene toe, die jij beter kunt maken! Die dingen gebeuren wederzijds, en mensen leren, terwijl ze onderwijzen. Er is geen reden dat de eerzucht om je talent openlijk te laten zien, jou in de openbaarheid brengt zodat je voor die lui wilt college geven of voordragen: Ik zou willen dat je dit deed, als je voor het volk geschikte koopwaar had: Niemand is zo, dat hij je kan begrijpen. Iemand misschien, een of twee, zal toevallig bij jou terechtkomen, en dan nog zal zelfs deze persoon door jou gevormd en opgeleid moeten worden tot het niveau van jouw inzicht. 'Voor wie heb ik dat dan geleerd.' Er is geen reden dat je bang bent, dat je moeite verloren zult hebben, als je leert voor jezelf.


Citaten van grote filosofen
Maar opdat ik niet alleen voor mezelf heb vandaag, zal ik met jou drie voortreffelijke uitspraken met ongeveer dezelfde betekenis delen, die ik ben tegengekomen, waarvan deze brief er een als schuld zal inlossen: Ontvang er twee als voorschot. Democritus zei: Eén mens heeft voor mij evenveel waarde als een volk, en een volk heeft evenveel waarde als een mens.' 'Goed', sprak hij, wie het ook maar was (men is het immers niet eens over de schrijver) wanneer van hem wordt gevraagd, waartoe zo'n toewijding diende, in een wetenschap die bij zeer weinigen aan zou komen: 'aan mij zijn weinigen voldoende, voldoende is een, voldoende is geen enkel.' Dit derde zei Epicurus, toen hij schreef aan een van de volgers van z'n colleges: Dit schrijf ik niet aan velen maar aan jou; we zijn immers voor elkaar een groot genoeg theater. Deze dingen, m'n Lucilius, moeten worden opgeborgen in de geest, opdat je de genoegens die komt van instemming van de meerderheid veracht. Stel nu eens dat de massa jou prijst: Heb je dan wel iets waarom je aan jezelf bevalt, als je diegene bent, die velen begrijpen? Mogen je goede kwaliteiten naar binnen gericht zijn. Gegroet.

Statistieken

Vertalingen op de site: 7.243

Nieuw afgelopen maand: 15

Gewijzigd afgelopen maand: 26