31, Het Atheense debacle: de kapper als nieuwscentrum
Dus de brief, waarin door Nikias de waarheid over de zaken in Sicilië werd duidelijk gemaakt, was als volgt: Dus nu worden wij gedwongen te stoppen met het bouwen van de afsluitingsmuur, nadat wij begonnen met de stad te belegeren. Want een dwarsmuur wordt door de vijanden gebouwd, waardoor wij worden belemmerd de muur van onszelf te voltooien. Zodat wij, hoewel wij meenden de vijanden te belegeren, waartegen wij werden gestuurd, nu zelf door hen meer worden belegerd. En bovendien vroegen de Syracusanen, nadat ze gezanten hadden gestuurd naar Peloponnesus, er een ander leger bij, en Gylippos, gestuurd door de Spartanen hebbende een leger, kon de stad binnenkomen en hij probeert nu steden op Sicilië te verenigen. Zodat jullie, Atheense mannen, nu worden gedwongen of de expeditie naar Athene terug te roepen of een ander niet kleiner leger erbij te sturen en niet weinig geld en een of andere opvolger voor mij. Want, omdat ik door een ziekte word gekweld, kan ik niet blijven. Deze brief werd voorgelezen in de volksvergadering. En Nikias werd niet ontslagen van het bevelhebberschap door de Atheners, maar Demostenes werd erbij gekozen als medebevelhebber voor hem. En deze, die schepen en hoplites en geld heeft, werd naar Sicilië uitgezonden. En Demostenes, nadat hij arriveerde op Sicilië, had ook zelf te lijden van de Syracusanen en in het bijzonder leed hij in een krachtige zeeslag een nederlaag. Na deze dingen werd het leger van de Atheners gekweld door een gebrek aan levensmiddelen. Nikias en Demostenes, nadat ze merkten dat geheel het leger moedeloos was, besloten 's nachts naar de zee terug te gaan. Nadat het dag was geworden kwamen de Syracusanen en de bondgenoten te weten dat de Atheners verdwenen waren en zij beschuldigden Gylippos ervan dat hij vrijwillig de Atheners had vrijgelaten en zij besloten het leger van de Atheners te achtervolgen. En de mensen rondom Demostenes worden eerst aangetroffen en vervolgens Nikias en de mensen rondom hem die sneller reisden. En eerst gaven ze Demostenes en zijn mannen over aan de Syracusanen en vervolgens werd Nikias door Gylippos gevangen genomen. En de Syracusanen, nadat ze krijgsgevangenen meenamen naar de stad, gingen weg. En ze lieten de anderen van de Atheners en van de bondgenoten afdalen naar de steengroeve en Nikias en Demostenes werden vermoord terwijl Gylippos het niet wilde. En deze van de Atheners achtergelaten Atheners in de steengroeve werden ruw behandeld door de Syracusanen. Want velen waren in weinig ruimte en zonder beschutting en ze waren overdag verdriet gedaan door de zon en de verstikkende hitte. Omdat de nachten koud waren werden zij door de verandering in temperatuur ziek. Door gebrek aan ruimte werden ze gedwongen alles op dezelfde plek te doen en werden tegelijkertijd gekweld door honger en dorst. Want aan ieder van hen werd iedere dag gedurende acht maanden een enkele beker water en twee bekers voedsel gegeven. En de lijken werden direct bij elkaar neergelegd en zo waren de stank en geuren ondraaglijk. Zo leefden zij zeventig dagen een leven dicht opeen. Vervolgens verkochten de Suracusanen de anderen, behalve de Atheners. Zevenduizenden werden dus gevangen genomen in de steengroeve, maar zeer weinig van hen keerden terug naar huis. Want de meesten van de Atheners kwamen om door ziekte en slechte levenswijzen en sommigen van hen werden verkocht als slaven. En deze, omdat ze netjes waren, werden of snel bevrijd of geëerd wordende bleven zij bij de bezittingen. En sommigen werden gered door Euripides de tragediedichter, omdat in Sicilië de Grieken Euripides erg hoog achten. En deze die gered waren worden gezegd dat ze Euripides begroetten en aan hem vertelden dat ze zijn gedicht geleerd hadden en daardoor werden ze vrijgelaten terwijl ze slaaf waren of kregen voedsel en water terwijl ze rondzwierven. En de ramp werd zo bericht aan de Atheners, want een of andere vreemdeling, nadat hij bij Peiraieus was aangekomen met een schip, ging zitten in een kapperszaak en maakte een praatje over de dingen die gebeurd waren in Sicilië. Menende dat de Atheners dit allemaal al wisten. En zodra de kapper deze dingen hoorde, rende hij naar de stad en nadat hij bij de agora was aangekomen vertelde hij onmiddellijk het verhaal aan de archonten. En ze schrokken hevig, zoals logisch is, en de archonten, nadat ze een vergadering hadden belegd, brachten de man binnen. En omdat hij bij de ondervraging niet kon vertellen van wie hij deze dingen had vernomen, werd hij vastgebonden op het folterrad als praatjesmaker en werd hij lange tijd gefolterd. En tenslotte werd hij vrijgelaten, nadat boden uit Sicilië waren gekomen. Het werd met moeite door de Atheners geloofd dat de expeditie, die met zo grote uitgaven weg werd gestuurd, schandelijk afliep.